Kinderen spelen in de buurt

Kinderen spelen het vaakst buiten en dicht bij huis. De straten en buurtpleinen zijn het toneel van verstoppertje, fietsen, een partijtje voetbal. Het zijn de plekken waar kinderen elkaar kunnen ontmoeten en avontuurlijk kunnen spelen. Dit willen we maar al te graag stimuleren! 

Die actie is nodig, want ruimte staat sterk onder druk: 38% in Vlaanderen is bebouwd en daarmee behoren we tot de dichtstbebouwde regio’s in Europa. Dagelijks komen er 270 gebouwen bij. Dat is 9 ha of meer dan 6 voetbalvelden per dag tussen 1985 en 2013. Die verdere verharding, de verstedelijking en de eenzijdige focus op eigenaarschap creëren dorpen, voorsteden en wijkgebieden waar minder publieke ruimte is, laat staan voldoende plaats voor kinderen en jongeren. Dat tekort aan publieke ruimte zorgt bovendien voor conflicten, overlast en ook uitsluiting van bepaalde groepen.

Kinderen en jongeren hebben ruimte nodig om jong te kunnen zijn, maar die is er steeds minder in ons verstedelijkt land.

Op zaterdag en zondag 5 en 6 november organiseerden verschillende (jeugdwerk)organisaties een Goe Gespeeld!-actie, verspreid over heel Vlaanderen en Brussel. We gingen met z'n allen spelen op plekken in onze buurt om zo onder de aandacht te brengen welke plaatsen voor ons belangrijk zijn. Het gaat om plekken waar we elkaar vrij kunnen ontmoeten, waar we samen kunnen spelen, creëren, beleven, zich amuseren.

Na het actieweekend ontvingen alle Colleges van Burgemeester en Schepenen en alle jeugdambtenaren in Vlaanderen en Brussel een activerende brief om werk te maken van jeugdruimte in hun gemeente of stad en in dialoog te gaan met alle belanghebbende partijen, ook kinderen en jongeren zelf.

Kinderen en jongeren hebben ruimte nodig om jong te kunnen zijn, maar die is er steeds minder in ons verstedelijkt land. Er is een grote druk op ruimte en machtsongelijkheid in de publieke ruimte zorgt voor conflicten, overlast en uitsluiting van bepaalde groepen. 

We willen daarom méér vrije, duurzame (en jeugdgerichte) ruimte creëren die zo (on)georganiseerd is dat alle kinderen en jongeren er volwaardig gebruik van kunnen maken, én dat ze die mee kunnen, mogen en willen vormgeven. 

We ijveren voor het principe: Kinderen en jongeren mogen overal zijn en spelen. Zo worden ook zij erkend en gewaardeerd als gebruikers. Op die manier versterken we hun levenskwaliteit en groeien ze op tot actieve burgers, die zich zelfstandig verplaatsen naar betekenisvolle plekken in hun buurt en/of daarbuiten.

Kinderen en jongeren hebben nood aan ruimte. Er zijn verschillende noden en kansen die een ruimte kan vervullen voor jongeren. Ze zoeken plekken om verborgen te spelen, avontuurlijk te spelen, ze willen voldoende, open ruimte voor grote spelen. Ze willen in de stad kunnen spelen, maar ook in het groen of een plekje aan het water. Ze willen spelen in hun eigen buurt. Ze zoeken plekken met afdakjes als zon/regenbescherming. Ze willen plekken dicht bij eet- en drinkgelegenheden. Ze zoeken leuke hangplekken. Ze hebben nood aan goede skate/fiets/skeelerplekken.

Veel noden, maar worden er in jullie gemeente of stad evenveel plekken voorzien om aan al deze noden van kinderen en jongeren te voldoen? Waar hebben jullie nog nood aan?

Kinderen spelen steeds minder in hun woonomgeving. In de zomer van 2019 speelden 37% minder kinderen op straten, op pleinen en in parken dan in 2008. Meisjes vanaf 9 jaar spelen opvallend weinig buiten, en in de stedelijke wijken spelen nog maar half zoveel kinderen als in 2008. Dat, en nog heel veel meer, leerden we uit het grote buitenspeelonderzoek van Kind & Samenleving.

Iedereen kan een impact hebben vanuit zijn/haar/hun rol. Samen werken we aan een duurzame verandering, met meer plekken voor kinderen en jongeren in jouw gemeente. Op die manier versterken we welbevinden en de levenskwaliteit van kinderen en jongeren, en groeien ze op tot actieve burgers, die zich zelfstandig verplaatsen naar voldoende betekenisvolle plekken in hun buurt en/of daarbuiten.

Als volwassene en burger in je gemeente of stad kan je ook je stem laten horen over het lokaal (speel)ruimtebeleid.

Trek er met je (klein)kind op uit, ga naar buiten en ontdek nieuwe speelplekken in je eigen gemeente/stad. Zoek niet enkel de traditionele speelplekken op, maar durf op elke locatie te spelen.

Ben je geëngageerd in een organisatie of op politiek niveau, dan kan je het thema ook daar op de agenda proberen zetten.

Grijp je kans en praat over het thema op plaatsen waar je komt met je (klein)kind. Aan de schoolpoort, bij de jeugdbeweging, ...

Plaats het thema 'Spelen in de buurt' actief op de agenda van jullie jaarwerking. Je medeleiding, animatoren, leden,... vinden ongetwijfeld ook dat dit thema belangrijk is voor jullie jeugdorganisatie. Bespreek alle noden van jullie organisatie. 

Zo kan je nood hebben aan meer ruimte op je eigen locatie, nood aan een bepaalde invulling van die ruimte, vb. op jullie eigen terrein is er niet genoeg plaats om een bouwplek te installeren.

Of denk vanuit potentiële toplocaties om te spelen, elkaar te ontmoeten, maar die niet toegankelijk zijn, vb. jullie dromen er al jaren van om eens een massaspel te doen op dat ene grote plein in het dorp, maar mag dat wel?

Neem het thema ook mee naar de lokale jeugdraad en wissel met andere lokale jeugdorganisaties uit over het thema ‘spelen in de buurt’. Luister naar elkaars noden op vlak van speelruimte. Ga in dialoog met andere potentiële partners die bezig zijn met kinderen en jongeren: ouders, scholen, kinderopvang,…

Maak duidelijk aan lokale ambtenaren dat dit thema op de politieke agenda moet komen. Nodig jezelf uit bij de schepen van jeugd, omgeving en eventuele andere schepenen. Kijk samen met hen waar de lokale noden liggen binnen je gemeente of stad. Breng genoeg partners mee wanneer je in gesprek gaat: ouders, opvang, onderwijs, jeugd,... Ga voorbereid naar dit gesprek: breng foto's mee, interviews met belanghebbende partijen, een verslag van de uitwisseling op de jeugdraad, … Onderbouw jullie verhaal en verzamel alles rond dit thema bijvoorbeeld letterlijk in een valiesje dat je meeneemt om af te geven tijdens het overleg.

Als jeugdambtenaar heb je een rol te spelen in dit verhaal. Als voorvechter van kinderen en jongeren staan thema’s zoals speelruimte, jeugdwerk en het welbevinden van kinderen en jongeren in jouw gemeente/stad hopelijk dagdagelijks op je agenda. Je hebt vaak een sterke stem in dossiers die kind-thema’s aanraken. 

Ga naar buiten: betrek de jeugdraad en de lokale (jeugd)verenigingen die gebruik maken van de (semi-)publieke ruimte om aan de slag te gaan met kinderen en jongeren. Neem ook zeker de stem van de niet-georganiseerde kinderen en jongeren in jouw gemeente mee in dit verhaal. Ga aan de slag met de kindergemeenteraad of leerlingenraden,... kortom, betrek de kinderen en jongeren van jouw gemeente in dit verhaal.

Realiseer concrete projecten, symbooldossiers, die impact hebben op ruimte in een wijk of straat, waar bij de veranderingen rekening werd gehouden met de input van kinderen en jongeren. Gebruik die good practices om de meerwaarde van hun inbreng voor alle inwoners aan te tonen.

Betrek meerdere collega’s. Ga in gesprek met je collega’s van Omgeving en Ruimtelijke Ordening. Creëer een gezamenlijke duurzame visie om mee aan de slag te gaan rond jeugdruimte in jullie gemeente.

Spreek jouw Schepen van Jeugd aan. Neem hen mee in het verhaal en daag hen uit om voor meer jeugdruimte te pleiten in het college van burgemeester en schepen. Of breng het thema (speel)ruimte in de Gemeenteraad.

Integreer die visie op jeugdruimte in een woonomgevingsplan of lokale ruimtelijke visie. Een plan die, over coalities heen, de toekomst van het ruimtebeslag in de gemeente vastlegt.

Als gemeente hebben jullie een rol te spelen in dit verhaal. Als burgemeester en schepenen vertegenwoordigen jullie alle burgers in jullie gemeente. Dus ook de jongste inwoners en zij die nog geen stem mogen uitbrengen. Jullie staan aan het stuur om jullie gemeentelijk schip te laten varen richting een meer speelse gemeente/stad. Met enkele makkelijke doch structurele ingrepen in jullie gemeentelijk apparaat en op het veld zelf, kunnen jullie het verschil maken.

Ga naar buiten: betrek de jeugdraad en de lokale (jeugd)verenigingen die gebruik maken van de (semi-)publieke ruimte om aan de slag te gaan met kinderen en jongeren. Neem ook zeker de stem van de niet-georganiseerde kinderen en jongeren in jouw gemeente mee in dit verhaal. Ga aan de slag met de kindergemeenteraad of leerlingenraden,... kortom, betrek de kinderen en jongeren van jouw gemeente in dit verhaal!

Zorg voor gedragenheid. Zorg voor een gedragen visie binnen het college en/of de gemeenteraad. Zorg ervoor dat ‘nadenken over het effect van collegebeslissingen op kinderen en jongeren’ een automatische wordt.

Betrek meerdere schepenen. Kind- en jeugdruimte-thematieken is meer dan alleen de verantwoordelijkheid van de schepen van jeugd. Ga in gesprek met je collega-schepen van Ruimtelijke ordening, Onderwijs, Projectontwikkeling,... en zorg dat jullie een gezamenlijke voedingsbodem hebben om mee aan de slag te gaan.

Engageer meerdere collega’s. Daag de jeugddienst, dienst Ruimtelijke Ordening, de Groendienst,... uit om samen, structureel, na te denken over kind- en jeugdruimte. Geef hen de tijd en ruimte om concrete acties en plannen op elkaar af te stemmen.

Realiseer concrete projecten, symbooldossiers, die impact hebben op ruimte in een wijk of straat, waar bij de veranderingen rekening werd gehouden met de input van kinderen en jongeren. Gebruik die good practices om de meerwaarde van hun inbreng voor alle inwoners aan te tonen.

Integreer die in een woonomgevingsplan of lokale ruimtelijke visie. Een plan die, over coalities heen, de toekomst van het ruimtebeslag in de gemeente vastlegt.

Buiten spelen geeft kinderen de kans om vrienden te vinden en hun plaats in de samenleving te veroveren. Om ouders en grootouders daar warm voor te maken, lancereerde Kind & Samenleving een reeks postkaarten.

Want conflicten waren de laatste jaren zo vaak in het nieuws dat we het wel eens vergeten: als kinderen buiten spelen, voegen ze vooral ook veel warmte toe aan een samenleving. In de publieke ruimte vinden ze bekende en nieuwe vrienden, ontmoeten ze andere generaties en brengen ze contacten tussen volwassenen tot stand. Denk maar aan de speel- en leefstraten, waar het vaak de volwassenen zijn die nog het meest van al genieten.

Om ook anderen warm te maken voor dat buiten spelen, kan je hier de heerlijke speelposter van Kind & Samenleving gratis downloaden. Daarmee willen ze kinderen uitdagen om wat vaker 'rond te spoken.' Want buiten spelen is zo waardevol voor kinderen en voor de hele samenleving.

Kinderen spelen waar ze zijn. Hun speelplekken zijn niet alleen speciale ‘plekken voor kinderen’, zoals het speelpleintje om de hoek met het hoge klimrek, of de trampoline in de achtertuin. Die plekken zijn duidelijk en dichtbij en daardoor waardevol. Maar volop in de publieke ruimte spelen – op straat, zeg maar – heeft ook een heel eigen waarde. Het is dan dat de meeste en de meest diverse ontmoetingskansen zich voordoen.

Waarom is het belangrijk dat kinderen, samen met anderen, volop buiten kunnen spelen op straat of op pleintjes? De buitenspeelheld-poster van Kind & Samenleving brengt dat in beeld! De 10 uitdagingen van de buitenspeelheld steunen op kenmerken die eigen zijn aan spelen:

• Spelen, dat is vrijheid. Spelen is zelf beslissen wat je doet, je hoeft niet uit te leggen waarom je speelt. Bovendien heb je altijd de vrijheid om te stoppen met spelen, als je geen zin meer hebt of omdat het niet meer voldoende veilig aanvoelt.
• Spelen doe je omwille van het spelen zelf. Veel meer dan de uitkomst staat het proces voorop, en de voldoening die in het spelen zelf zit.
• Spelen betekent vaak dat je jezelf bewust voor uitdagingen zet: moeilijkheden die moeten overwonnen worden, nieuwe situaties die om een antwoord vragen. In je spel kan je ‘eens kijken of het lukt’, zonder grote gevolgen als het misgaat.
• Verbeelding geeft een extra betekenislaag aan het spel: alsof het allemaal echt is, maar dan op een andere manier dan gewoonlijk. Spelen is alledaagse magie.

Na het Grote Buitenspeelonderzoek rees de essentiële vraag: wat zijn de drempels voor kinderen en jongeren om buiten te spelen?

In het onderzoek van Kind & Samenleving nemen kinderen zelf het woord. Via interviews krijgen we zicht in de drempels die zij ervaren. Kinderen uit vijf stedelijke buurten in Antwerpen, Halle, Hasselt, Kortrijk en Temse nemen hun eigen speelgedrag en omgeving onder de loep. Lees er meer over hier.

Samen met Laura Janssens werkte Kind & Samenleving een poster uit die de speelheld én speelsidekick in ons wakker maakt. Want ook wij, als ouder, leerkracht, gemeentebestuur, kunnen speelhelden zijn. Met kleine of grote heldendaden kunnen we de speelhelden, de kinderen en jongeren, ondersteunen en de struikelblokken uit de weg ruimen. Lees er meer over hier.

Omdat buitenspelen geen individuele keuze is van kinderen en jongeren, maar veelal een combinatie van invloeden en factoren, wil Kind & Samenleving met deze poster vooral volwassenen aanspreken. Met deze 10 uitdagingen kan je als ouder aan de slag om buitenspelen bij je kinderen te stimuleren en zo ook de buurt te betrekken. Buurtcohesie bleek een grote drempel voor kinderen om veel buiten te spelen. Lees er meer over hier.

Een speelweefsel is een netwerk dat alle informele en formele (speel)plekken omvat, en de routes die deze plekken verbinden. Het concept gebruiken we om kwaliteitsvolle speelruimte en kindgerichte publieke ruimte te realiseren. Door kaarten te maken van de plekken en verbindingen die kinderen vaak gebruiken, wordt het perspectief van kinderen 'ruimtelijk vertaald'. Op die manier kunnen we het bestaande en het gewenste speelweefsel van een gebied uittekenen.

Meer informatie via Kind & Samenleving.

Doorsteekjes, bospaden, jaagpaden, oude spoorwegbeddingen… Het zijn allemaal wegen die voetgangers, fietsers, joggers,... kunnen gebruiken als alternatieve en verkeersveilige route. Deze trage wegen maken vaak een verbinding tussen dorpskernen, maar ook in steden vind je er. Ideaal voor kinderen en jongeren om zich in hun buurt te verplaatsen van plek naar plek. Op de kaart van Trage Wegen ontdek je die in jouw buurt.

Bos+ leert ons weer spelen in het bos! Kinderen die vaak in bos en natuur spelen zijn over het algemeen gezonder: ze hebben minder last van aandoeningen aan de luchtwegen, ontwikkelen een betere motoriek en hebben meer uithoudingsvermogen.

Spelen en leren in het bos en de natuur prikkelt de fantasie, stimuleert de creativiteit en ondernemingszin, biedt volop de gelegenheid tot verwondering, tot spontane ontdekkingen en inzichten in ecologische relaties. Doorheen het vertoeven en spelen in de natuur ontwikkelen de kinderen een sterke verbondenheid met de natuur, die ook op later leeftijd blijft doorwerken. Als een complete generatie jongeren het contact met de natuur verliest, zal de hele samenleving daar de nadelige gevolgen van ondervinden.

Ben je op zoek naar meer ruimte om kinderen en jongeren een onvergetelijke middag te doen beleven? Zoek je een toffe plek voor jouw financiële actie of groepsfeest? Heb je al aan de school in jouw buurt gedacht? Volg deze tips van De Ambrassade en maak zo van een speelplaats in jouw buurt een aangename nieuwe, gedeelde speelplek! 

Kind & Gezin somt deze tips op om een kindvriendelijke tuin te creëren. En daarbij hoort ook 'Risicovol' spelen', dat is onmisbaar voor de ontwikkeling van kinderen. Kinderen moeten de kans krijgen om de wereld en de bijhorende verantwoorde risico’s te exploreren. In een rijke, gevarieerde spelomgeving voelen ze zich uitgedaagd, gaan ze op ontdekkingstocht en bewegen ze zich op de grenzen van hun mogelijkheden.

Via de website van Natuurpunt kan je zoeken naar verschillende natuurgebieden. Je kan er bovendien filteren op speelnatuur. Super handig voor wie een dagje in het groen wil gaan spelen in de buurt!

• Vinden jullie de Buitenspeeldag ook zo geweldig? Krijgen jullie maar geen genoeg van buitenspelen? Hopen jullie dat elke dag tot een buitenspeeldag omgetoverd kan worden? Blader dan zeker eens door deze bundel en laat je inspireren door 365 dagen buitenspeel plezier!
  
  
• Van Barcelona tot Santiago, dit rapport licht toe hoe en waarom elke stad of buurt zou moeten starten met het creëren van kindgerichte buurten. Laat je inspireren door de mooie voorbeelden foto's en case study's.
  
  
• Met Girls Make The City wil Zijkant een gendersensitieve stadsplanning op de Brusselse agenda zetten. Samen met Wetopia en met de steun van de Stad Brussel en het Gewest smeden ze nieuwe allianties tussen meisjes die elkaar niet of zelden ontmoeten, maar toch eenzelfde probleem delen: ze voelen zich niet thuis in het stukje openbare ruimte dat ze delen.

• Laat van je horen! Hier mag je gekke of noodzakelijke ideeën indienen die jij hebt voor pleinen, straten of andere openbare plekken in jouw buurt. Welke plekken moeten dringend aangepakt worden? Tijdens de week van de mobiliteit bezorgen ze al de ideeën met actieplan naar de lokale besturen. Indienen kan tot eind juni!
  
  
• Speelstraten? Allemaal heel leuk, maar hoe begin je hier nu aan? En wat doe je best niet? Bataljong licht dit graag toe.  
  
  
• Op onze eigen Pinterestpagina verzamelden we heel wat speelideeen om toe te passen in je eigen buurt.
  
  
• ‘PleinPatrons’ zijn jongeren tussen de 18 en 25 jaar die als ‘PleinPatron’ fungeren en werken op verschillende pleinen in de wijk/buurt. Een PleinPatron heeft de taak om van een plein een plaats te maken waar iedereen welkom is, waarbij hij of zij de heersende dynamiek van het plein in acht neemt. Ze zorgen ervoor dat spelen in de buurt leuk en respectvol verloopt.