Spelen in het groen

Foto: wildebras.org

Kinderen en jongeren hebben nood aan direct contact met de natuur. Dat is onmisbaar voor hun ontwikkeling, gezondheid en fysieke conditie, maar ook voor de ontwikkeling van hun natuur- en milieubewustzijn. Daarom is het groen in onze gemeente zoveel mogelijk toegankelijk en 'spelen toegelaten', in de eerste plaats op de gronden van de gemeente zelf. Speelbossen zijn een leuke aanvulling maar zijn niet het enige speelgroen in de gemeente. 

Het gaat hier niet alleen over de ongerepte wildernis. Met groen bedoelen we de natuur en de beestjes in de buurt. Zomaar een beekje met wat gras op de oevers, enkele bomen die samen een klein bosje vormen, stenen in het gras waaronder honderden insecten huizen, je eigen tuin… Al deze zaken vind je in elke gemeente in Vlaanderen. De natuur, die we opnieuw moeten leren waarderen, wordt door volwassenen vaak over het hoofd gezien. Kinderen weten die natuur wel nog te appreciëren.

Het belang van spelen in het groen

Spelen in de natuur draagt bij tot de ontwikkeling van kinderen, zowel op emotioneel, intellectueel als sociaal vlak. Kinderen zijn veel creatiever wanneer ze in de natuur spelen. De verschillende aspecten van de natuur, zoals een beekje, een boom… nodigen kinderen uit om zelf iets te verzinnen. Bij het verkennen en doorzoeken van de natuur gebruiken kinderen al hun zintuigen. Op deze manier verzamelen ze informatie. Door de verschillende aspecten van de natuur wordt hun vindingrijkheid, creativiteit en verbeelding gestimuleerd. Ze gaan steeds op zoek naar nieuwe speelelementen en hun nieuwsgierigheid wordt aangescherpt. Bij het bouwen van een boomhut of een kamp maken kinderen niet zomaar een muur of een afdak. Ze leren de juiste materialen kiezen, gereedschap gebruiken, een plan uitvoeren in verschillende stappen… Dit alles met behulp van natuurlijke materialen, zoals takken, boomstronken, modder, bloemen… Ruw materiaal waaraan ze zelf betekenis en vorm geven. Kinderen genieten van dingen maken met dergelijke materialen en van het zoeken naar elementen die bij hun ideeën passen. Ze doen een beroep op hun verbeeldingskracht en inventiviteit; hun fantasie wordt geprikkeld. Zo leren ze problemen oplossen en worden ze zelfstandiger. Kinderen die met vriendjes in de natuur een kamp bouwen, maken veel mee. Daar worden ze weerbaarder door. De natuur is een laboratorium waarin ze dingen kunnen ontdekken en mee kunnen experimenteren. Dat draagt bij tot een optimale ontwikkeling. Daarnaast leren kinderen die samen een constructie bouwen op een speelse manier samenwerken.


Voordelen

Beleving

Drempels


Natuur stimuleert de creativiteit, verbeelding en vindingrijkheid. Het is een labo waarin kinderen experimenteren en de wereld ontdekken.

'WILDSPELEN' PAST IN ELKE GEMEENTE

De stad Kortijk en de gemeente Wevelgem kennen veel verborgen stukjes groen die de ideale speelruimte vormen voor kinderen, jongeren en hun ouders. Samen met Wildebras toveren ze al een aantal jaar enkele groenzones om tot speelterreinen waar échte 'wildebrassen' hun gangen kunnen gaan. Wildebras is een organisatie die kinderen wil stimuleren om buiten te spelen en onderzoekt/experimenteert in hoe wildspelen in een stad kan passen. Ze gaan echt op zoek naar plekken & materialen die buiten spelen in het groen kan stimuleren. In Kortrijk en Wevelgem tonen ze dat 'wildspelen' in het groen past in elke gemeente.


NATUURBELEVING PAST VOOR ELKE LEEFTIJD

Generatietuinen, een project van Goodplanet. Een gedeelde plek, buiten in het groen, waar alle generaties samen kunnen vertoeven. Een plek waar jong en oud samen over nadenken, samen aan bouwen en samen de vruchten van plukken. Je kan er spelen, leren, eten, rusten of gewoon genieten. Mensen uit de buurt steken een handje toe. Vogels, kevers, vlinders en andere kleine diertjes uit de natuur voelen zich er ook thuis.  GoodPlanet coördineert verschillende projecten rond generatietuinen. Laat jezelf hier inspireren! 

Wil je graag zelf aan de slag met een generatietuin? Verdiep je in de brochure rond het wat en hoe van generatietuinen.  

Op naar een groen speelweefsel


Ben je op zoek naar een speelbos, een natuurrijk speelterrein, een educatieve tuin of een plek waar je kampen kan bouwen met kinderen? Op de groene speelweefselkaart vind je een heleboel speelbare terreinen in Vlaanderen. De 'groen speelweefsel'-kaart wordt in 2019 geïntegreerd in Jeugdmaps.be. Dat is een handige online kaart waarop er heel wat informatie te vinden is over jeugdplekken in Vlaanderen en Brussel. 


INVESTEER IN GROENE, AVONTUURLIJKE SPEELRUIMTE

Naast de klassieke speeltuinen investeren heel wat steden en gemeenten meer en meer in speelbossen en avontuurlijke speelnatuur. Dat is niet alleen goed voor de kinderen: het maakt steden en gemeenten duurzaam, veerkrachtig en klimaatbestendig.


Via diverse projecten (bv. Pimp je speelplaats) en subsidies probeert de Vlaamse Overheid scholen aan te zetten om de betonnen, saaie speelplaats te ontharden en ruimte te maken voor meer avontuurlijk speelgroen. Als die scholen dan ook nog eens buiten de schooluren toegangelijk zijn voor kinderen uit de buurt, dan creeërt een gemeente plots veel extra speelkansen in het groen.  

Ondersteun als gemeente waardevolle initiatieven:

  • Het project 'Spelen in eigen tuin' daagt ouders en kinderen uit om van hun eigen tuin een avontuurlijk speelterrein te maken. Met concrete werkvormen en veel ideeënfiches!

Zin om je omgeving te vergroenen, een voedselbos aan te leggen, of een heus bos aan te planten? Neem hier dan zeker eens een kijkje!


Kinderen spelen steeds minder buiten, terwijl alle deskundigen het erover eens zijn dat buitenspelen van onvervangbare waarde is voor de ontwikkeling.

AAN DE SLAG

Kinderen zelf

Benieuwd wat kinderen allemaal in de natuur kunnen doen? 

Natuurlijke webinars

Webinars voor en door kinderen! Bushcraft is kinderspel. Wil jij graag leren hoe je zelf een vuurtje kan maken? Hoe je zelf een shelter kan maken? Hoe je zelf je eigen katapult kan maken?  Ontdek natuurlijke webinars, dierenweetjes en andere gekkigheden via het Youtube-kanaal van Snuit.

Knutseltips

Buiten is er altijd iets te doen. Weetjes, doe- en speeltips vind je onder Snuitspiratie. Tijd om zelf aan de slag te gaan en te knutselen in de natuur! De natuur zit prachtig in elkaar... maar combineer een aantal prachtige dingen en je kan nog veel meer moois tevoorschijn toveren. Wil jij graag weten hoe je zelf een mosmat maakt? Hoe je zelf een hotel voor bijen maakt? Hoe je echte dierensporen kan kopieëren? Volg dan zeker goed de stappenplannetjes en knutsel er op los. 

50 dingen die je moet doen voor je 12de

Kinderen willen buiten spelen, diertjes zoeken, in de bomen klimmen, kampen bouwen, en nog veel meer... De Boom In stelde een checklist samen van 50 bos-aardige dingen die je gedaan moet hebben voor je 12de levensjaar. Geniet van het avontuur in de natuur! 

Ouder/familie met kind

Benieuwd wat jij als ouder/familie samen met je kind buiten kan doen?

Wandelroutes

Spelen en wandelen jullie graag? Dan gaan jullie deze fijne Snuit-speelplekken geweldig vinden!

Wilde buitendingen

Word jij graag geïnspireerd? Neem dan eens een kijkje in de openbare Facebookgroep Snuit. Het is een groep voor iedereen die graag wilde buitenavonturen met hun kinderen beleeft en die deze graag deelt. Inspireer elkaar met het delen van zeer kleine tot top natuurervaringen.

Zoektocht

Ga je graag op zoektocht? Neem jij graag deel aan Geocachen of wil je dit graag eens proberen? Hier vind je een hele lijst met allemaal leuke geocaches in alle provincies. Je vindt er bovendien ook enkele handige tips om ermee aan de slag te gaan. Wist jij dat er miljoenen doosjes verstopt zitten over de hele wereld? 

Leuke locaties

Ben jij ook van het motto dat elke weer goed weer is om buiten te spelen? Dan ben je aan het juiste adres! In deze lijst vind je allerlei leuke gebieden waar je je modderlaarzen voor nodig hebt. Plankenpaden door beekvalleien, moeras of veengebied. Maar ook avontuurlijke paden door drassige weilanden. Ook op regenachtige dagen kan je lekker naar buiten gaan. 

Buitenactiviteiten

Krijg je maar niet genoeg van spelen in de natuur? Natuurpunt organiseert tal van leuke buitenactiviteiten. Ga en leef je uit!

Leerkracht/begeleider

Hoe kan je als leerkracht/begeleider spelen in de natuur stimuleren? 

Educatief natuurbeheer

Educatief Natuurbeheer is een project rond natuurbeleving en -beheer voor scholen, jeugdgroepen, andere verenigingen en bedrijven. Het doel is om kinderen warm te maken voor natuur, hen terug in contact te brengen door beheerwerk en belevingsgerichte opdrachten. Concreet willen ze zoveel mogelijk kinderen een top natuurervaring laten beleven voor hun 12 jaar. 

Vitamine G

Vitamine G heeft een brochure gelanceerd over het belang van spelen in een gavarieerde, natuurlijke buitenruimte en van spelen in het groen. Ze hebben het doel om aan alle lezers te tonen dat het mogelijk is om op maat van elke opvang, en -onthaalinitiatief een groene, boeiende en veilige buitenruimte te creëren. Waarom vergroenen? Hoe groen ga je? En nog veel meer. 

Pimp je speelplaats

GoodPlanet pimpt al 15 jaar speelplaatsen en buitenruimtes van scholen, opvanginitiatieven, jeugdwerk en openbare terreinen. Hun belangrijkste troef is het bieden van technische en pedagogische ondersteuning rond het thema speel, en leergroen. 

Leertraject over bomen en bos

Op de website van De Boom In vind je een leertraject voor het lager onderwijs over bomen en bos, in de klas, op school, in de eigen buurt en in de wereld. Je vindt er educatief materiaal voor de 1ste, de 2de en de 3de graad. Je vindt er bovendien ook leuke en interessante workshops.

Het Bellenbos

Kom je nestelen in het Bellenbos! Een bijzondere plek waar kinderen kunnen ontdekken, leren en experimenteren. Ben je een leerkracht en heb je zin om met je klas te komen nestelen? Ga dan zeker eens een kijkje nemen op hun website en schrijf je in! 

De bosklaskar

Buiten gaat alles beter, ook lesgeven. Buiten lesgeven zit bovendien in de lift; meer en meer scholen willen er van proeven. Omdat ook BOS+ overtuigd is van alle voordelen die met buiten lesgeven gepaard gaan, hebben we onze schouders onder het idee gezet en ontwikkelden we de Bosklaskar. Een kar vol lesmateriaal, die het voor alle leerkrachten mogelijk moet maken om vaker naar buiten te gaan om les te geven. 

Week van het Bos

Week van het Bos: elk jaar in oktober valt de feestweek van het bos. Om dat te vieren verzamelen we jaarlijks de leukste bosspelletjes, spannendste uitdagingen en meest creatieve knutseltips. Die blijven na die week natuurlijk ook beschikbaar!

Educatief materiaal BOS+

Kinderen die vaak in spelen in het groen zijn over het algemeen gezonder: ze hebben minder last van aandoeningen aan de luchtwegen, ontwikkelen een betere motoriek en hebben meer uithoudingsvermogen. Kennismaken met en leren over het bos zorgen ervoor dat kinderen én volwassenen bossen meer waarderen. Een greep uit het materiaal dat BOS+ in de loop der jaren heeft aangemaakt kan je hier vinden!


GA AAN DE SLAG MET JE EIGEN NATUURLIJKE BUITENRUIMTE

Zie jij het zitten om je saaie buitenruimte om te toveren tot een prikkelende, leuke, gevarieerde en uitdagende buitenruimte? Maar weet je niet zo goed hoe je eraan moet beginnen?  Laat je inspireren door Springzaad. Met hun uitgebreide informatie over uitdagingen en risico's, hun stappenplan, hun participatie in je plan,- en inrichtingsproces, hun tips voor de financiering en nog zo veel meer! 

Een natuurlijke speelplaats ontwerpen, aanleggen, werkdagen en activiteiten organiseren, het onderhoud regelen... Soms valt het niet mee. Het is dan ook prettig om anderen te kunnen inschakelen of bevragen die ervaring hebben met speelnatuur en wat daarbij komt kijken. Op deze pagina vind je personen, organisaties en bedrijven die je kunnen helpen. Het is een eenvoudige zoekfunctie waarmee je speelnatuur, -bouwers, -ontwerpers, -procesbegeleiders,... kan vinden in jouw regio. 


SPELEN A LA CARTE

Heel wat steden en gemeenten maakten de laatste jaren een speelkaart waarop alle formele, soms ook informele speelplekjes, zijn aangegeven. Dat wordt uitgedeeld aan nieuwe bewoners of gebust bij jonge gezinnen om hen te stimuleren de groene plekjes te ontdekken: 

Brussel | Nijlen | Sint-Niklaas

Op natuur en bosspel vind je natuurvriendelijke spelen die je kan delen.

Een waaier aan kleurrijke, speelse, inspirerende avontuurlijke en natuurlijke activiteiten georganiseerd door Springzaad voor alle geïnteresseerden en voor speelnatuur-professionals. 

Je kan via deze kaart speelnatuurlocaties zoeken. Je vindt er de lijst van waaw-plekken die Springzaad geselecteerd heeft. Het is niet een verzameling van alle speelnatuurplekken maar van de echte 'must-sees'. Neem zeker eens een kijkje!

Deze kaart heeft op dit moment verruit de grootste databank met jeugdinfrastructuur en speelterreinen.

Hier vind je een overzicht van de fijnste kindvriendelijke plekken en wandelingen.

Speelzone in je buurt


Een speelzone in je buurt kan je hier zoeken. Geen speelzone te vinden? Vraag na of je ergens in de buurt uitzonderlijk kan spelen. Voor bossen van Agentschap Natuur en Bos (ANB) kan je een toestemmings-formulier downloaden. 

Op de website van het ANB kan je uitgebreide informatie vinden over speelzones en de toegankelijkheidsregeling.


ONDERZOEK

  • De invloed van groen op onze hersenen: bomen, tuinen en parken zijn onmisbaar in een verstedelijkte omgeving. Een huis met uitzicht op het groen is veel geliefder dan een zonder. Waarom? Wat is de invloed van groen op de menselijke hersenen? Het Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid zocht het uit in het onderzoek 'Beetje natuur, grote invloed'.
  • Welk effect heeft een natuurspeeltuin? Het onderzoek 'Spelen in het groen' beschrijft de effecten van een bezoek aan een natuurspeeltuin op het speelgedrag, de lichamelijke activiteit, de concentratie en de stemming van kinderen.
  • Hoe kan de kinderopvang groener? Het praktijkgeoriënteerd onderzoek 'Groene kinderopvang' gaat op zoek naar de mogelijkheden van uitdagende speelnatuur binnen de buitenschoolse kinderopvang.
  • Wetenschapppelijk onderzoek naar het belang van natuur voor kinderen"Met je billen in het zand: Zien hoe de omgeving het spel van kinderen vormt"Elise Peters onderzocht de betekenis en het belang van natuur voor de ontwikkeling van kinderen. 
  • Een beknopt overzicht van onderzoek naar het effect van natuurbeleving op kinderen 
  • Onderzoek outdoor educatie & infographic voordelen + belangrijkste mythes ‘weerlegd’
  • Dokter Bos is er voor jong en oud, in ons dagelijkse leefomgeving en in de zorg. Ze wijst ons de weg naar een groenere en gezondere leefomgeving en levensstijl. BOS+ is al jarenlang gefascineerd door de welzijnseffecten van bossen en bomen, we schreven het praktijkgericht actieplan natuur en gezondheid dat in de zomer van 2020 werd gepubliceerd. Er is aandacht voor de vraag en het aanbod voor zowel kinderen, jongeren, senioren, mensen met een beperking, vluchtelingen, gedetineerden,  … Een must read voor iedereen die door middel van vergroening wil werken aan een gezondere en meer gelukkige maatschappij.
  • Lees het wetenschappelijk rapport en de bevraging 'Natuurbetrokkenheid bij jongeren in het Secundair Onderwijs.' van het Departement Omgeving i.s.m. Agentschap Natuur & Bos.

INSPIRATIE

  • Klimaat? Actie! Klimaatverandering is hot. Om de opwarming van de aarde onder de 1,5 graden te houden, moet iedereen in actie schieten. Met deze praktische actietips kan je met jouw klas, jeugdbeweging of vereniging snel aan de slag!

  • Een interactieve escaperoom waarin je meer leert over de impact van onze elektronica op mens en milieu én over wat je zelf kan doen om je elektronicagebruik te verduurzamen.

  • Kan jij sneller zigzaggen dan een stekelbaars, beter flapperen dan een roodborstje, sneller graven dan een das? Download Meet je met een Dier en ga de strijd aan in 12 spannende uitdagingen! 

  • Een speel-eet én beleefbos? Dat is een plek waar speelbos gecombineerd wordt met voedselbos. Zo worden speelbosjes voorzien van robuuste klimbomen, maar je kan er ook sneukelhagen vinden! Wat wil een kind nog meer op kamp? De trajecten monden uit in een inspiratiegids waarmee iedere jeugdbeweging aan de slag kan.

  • Laat je inspireren door het aanbod van MOS - duurzame scholen, straffe scholen over de thema's biodiversiteit, vergroening en buiten leren.

REGELGEVING

Vlaanderen heeft erg weinig bos (na Ierland is het de minst bosrijke regio van Europa) en is vrij dicht bevolkt. Om de natuur kansen te geven, geldt in Vlaanderen de algemene regel: bossen zijn toegankelijk voor voetgangers op de opengestelde paden. Bossen kunnen worden afgesloten voor het publiek.

Principe van 'omgekeerde toegankelijkheid voor voetgangers'

In Vlaanderen houdt de basisregel of omgekeerde toegankelijkheid in dat voetgangers, of iedereen die daarmee is gelijkgesteld, de paden mogen verlaten in alle natuurgebieden van Natuur en Bos, op voorwaarde dat er voor die gebieden geen toegankelijkheidsregeling werd opgemaakt. Het moeilijke op heden is echter dat het niet duidelijk is voor de burger welke regel er van toepassing is op wel bos, is het de basisregel of is er een toegankelijkheidsregel van toepassing? Spelen in het bos is dus niet overal zomaar toegelaten.

Waar mag je spelen in het bos?

Spelen in het bos mag op de volgende plaatsen:

  • Permanente speelzones
  • Tijdelijke speelzones (= zomerspeelzones)
  • Vrij toegankelijke zone

In Wallonië is sinds 2009 het afbakenen van speelzones verplicht in openbare bossen van meer dan 100 hectare. Jammer genoeg mag je hier niet vrij spelen zoals in Vlaanderen en Brussel, maar heb je altijd toestemming nodig

Spelen in bos en in natuur: waar mag ik spelen? Waar mag ik niet spelen? Wat is een speelzone? Deze vragen en nog veel meer nuttige informatie vind je hier.

In onze gemeente...

Spelen kinderen in het groen!

Charterpunt 2
Kinderen en jongeren hebben nood aan direct contact met de natuur. Dat is onmisbaar voor hun ontwikkeling, gezondheid en fysieke conditie, maar ook voor de ontwikkeling van hun natuur- en milieubewustzijn. Daarom is het groen in onze gemeente zoveel mogelijk toegankelijk en 'spelen toegelaten', in de eerste plaats op de gronden van de gemeente zelf. Speelbossen zijn een leuke aanvulling maar zijn niet het enige speelgroen in de gemeente.