Goe spelen in het jeugdwerk

Hoe kan je, als lokaal jeugdwerk, ervoor zorgen dat jouw werking een plek kan zijn waar kinderen volledig zichzelf kunnen zijn en waar avontuurlijk spelen op 1 staat?

Als leiding of animator in het jeugdwerk, zijn jullie dé expert als het aankomt op spelen. Misschien volgde je wel hier en daar een extra vorming of behaalde je zelf je attest als (hoofd)animator in het jeugdwerk. 

Op deze pagina kan je terecht voor een verzameling aan tips omtrent spelen, maar we dagen je ook graag uit om verder te gaan dan enkel spelen. Hoe speel je avontuurlijk; welke risico's zijn oké om toe te staan en hoe ga je om met ouders die misschien niet heel blij zijn met een modderig kind op het einde van de dag.

Om een spelidee uit te leggen aan je medeanimatoren en ​enthousiaste kindjes, hou je best rekening met de deze tips van Bosco Base.

• Voorzie een duidelijke speluitleg met voldoende, logische regels en verhelder je spel aan de hand van een voorbeeld ofafbeelding.­ Je kan vragen stellen aan de kinderen om er zeker van te zijn dat ze het begrepen hebben.
• Er is altijd een spelleider nodig die het spel begeleidt. Zijn of haar regels tellen.
• Zoek op voorhand al het nodige materiaal en haal misleidend materiaal weg van de spelomgeving. Ruim na het spel alles weer netjes op.
• Zorg voor genoeg animatie door helemaal in het ­spel ​op te gaan: vertel een verhaal, verkleed je, enzovoort.
• Hou rekening met de wensen en noden van het kind.
• Maak het spel uitdagend, maar zeker niet te moeilijk.
• Fair play is enorm belangrijk bij spelletjes met kinderen.
• De regels moeten zo duidelijk en eerlijk mogelijk zijn, net als de groepsverdeling. Valsspelen is niet altijd onvermijdbaar, dus zorg ervoor dat je dat kan controleren.
• Hou rekening met de veiligheid, grootte en afbakening van het terrein.
• Voorzie een duidelijk begin- en eindsignaal en leg die uit tijdens de speluitleg.
• Rond het spel af wanneer het nog leuk is, en niet wanneer de kinderen verveeld geraken.

Bij de voorbereiding van een spel komt heel wat kijken. Goed voorbereid zijn zorgt voor creatievere ideeën en maakt dat je zelf zorgeloos en leuk kan meespelen.

Spelen is meer dan spelletjes spelen. Een gevarieerd speelaanbod voor kinderen is meer dan de optelsom van een aantal voorbereide activiteiten. Het is een combinatie van:

1. georganiseerde, voorbereide spelen (bv. activiteit zoals een stratego-bosspel geleid door een animator); 
2. de mogelijkheid bieden tot spontaan spelen (bv. 2 kinderen maken met takjes en eikels een mierenhuisje);
3. het aanbieden van speelhoeken (bv. laboratorium met flesjes waarin kinderen zelf aan de slag kunnen al dan niet met een animator in de buurt)

Vaak is denken we bij het woord 'voorbereiding' vooral aan punt 1, de typische activiteiten georganiseerd door animatoren. Bij de VDS vinden ze het voorbereiden van speelhoeken en speelimpulsen  minstens even belangrijk.

Je leest er meer over in hun 'gids tot intens spelen'

Bosco Base deelt hier inspiratie, tips en tricks voor het maken van een origineel spel.

Je weet nu al hoe je een spel maakt, maar ontdek hier hoe je het spel en jezelf een leuk thema geeft!

• Ga voor iets bekends. Dieren, nationaliteiten, tv-programma’s, iets uit het nieuws... Die dingen zijn heel herkenbaar en zorgen voor veel enthousiasme.
• Verander je naam of zelfs alle namen. Gebruik ook enkel die nieuwe naam, zo weten de kinderen meteen dat je iemand anders bent.
• Gebruik humor. Je spelthema mag grappig zijn en jij ook. Zo trek je snel de aandacht van de kinderen.
• Verander van kledij en van gedrag. Als je verkleed bent en daarbovenop ook je stem, je manier van wandelen of je houding verandert, verander je de hele wereld van de kinderen.
• Let op, het is gemakkelijk in stereotypes te vallen. Zorg ervoor dat je niet racistisch of gemeen overkomt.
  
  

Laat je inspireren door deze verkleedposter met 133 verschillende karakters. Elk figuurtje toont precies wat je nodig hebt qua accessoires en kledingstukken om dat personage neer te zetten. Daag je ploeg uit om alle typetjes op de poster volgende vakantie uit te proberen. Aanvinken maar! Dit en andere tips vind je via deze pagina rond inkleding en animatie.

• Bosco Base dompelt je onder met meer dan 200 spelideeën, zo heb je altijd inspiratie op zak. 
  
  
• Met de app ‘Spelfiches’ van Bosco Base heb je honderden spellen meteen in je broekzak. Zo gaat je voorbereiding nog sneller. Opdrachten, kennismakingspellen, groepen verdelen, binnenspelen ... In een groot spel werk je vaak met kleinere spellen, maar ook tijdens vrije momenten is het handig een spel achter de hand te hebben. Deze en meer vind je in onze app, die je gratis kan downloaden in de App Store of via Google Play. Dit en nog veel meer speelideeën vind je hier!
  
  
• Vlaamse Dienst Speelpleinwerk ontwikkelde de website www.speelidee.be, een pagina vol maffe speelideeën op maat van het speelplein. Gratis te downloaden en kant-en-klaar te gebruiken.

• Kinderen willen buiten spelen, diertjes zoeken, in de bomen klimmen en kampen bouwen en nog veel meer... De Boom In stelde een Checklist samen van 50 bos-aardige dingen die je gedaan moet hebben voor je 12de! Geniet van het avontuur en de natuur.
  
  
• Zin om gewoon eens het bos in te gaan? Op zoek naar leuke weetjes over bossen of een leuk bosspel? Op deze pagina van BOS+ vind je kant-en-klare spelen in én over het bos. 

Jeugdwerkvoorzieningen hebben heel wat informatie te bieden en ouders hebben heel wat vragen over de werking. Ouders zijn niet als één groep te benaderen in communicatie. Ga gericht informeren via meerdere kanalen en analyseer welke middelen het beste werkt. 

Meer informatie rond communiceren met ouders vind je hier terug.

'Meet the parents' is een speels reflectie-instrument waarmee begeleiders in het jeugdwerk in team kunnen uitzoeken hoe hun jeugdwerking toegankelijk kan zijn voor ouders en hoe je een positieve relatie met hen kan uitbouwen.

Kinderen halen wel eens dingen uit. Kattenkwaad hoort erbij! Maar soms zijn er ook dingen die niet door de beugel kunnen. Dan 'speel' je best in op een gepaste manier. Beter voorkomen dan genezen natuurlijk...

Uit onderzoek is gebleken dat een uitdagend speelaanbod met voldoende keuze en variatie, een goede sfeer, duidelijke regels en een straffe mix van animatoren de kans op conflictsituaties aanzienlijk verkleinen!

Denk met de hele ploeg na over een beleid rond belonen en straffen. Zo sta je stevig in je schoenen bij mogelijke conflicten en weet elke (hoofd)animator wat er verwacht wordt. Meer info rond storend gedrag en kattekwaad via VDS vzw.

Het kan er al eens ruw aan toe gaan in het jeugdwerk. Spelen, dat is met vallen en opstaan en af en toe eens je grens verleggen. 

Die grens ligt niet voor elk kind of voor elke begeleider op hetzelfde niveau. Risico's worden pas gevaarlijk als ze nutteloos zijn of er te weinig speelplezier aan te beleven is. 

Meer lezen over risicovol spelen...

De Artevelde hogeschool ontwikkelde, samen met de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk deze Quicksheets om te ontdekken welke vormen van risicovol spelen er net zijn 

In deze publicatie vind je: 

• Meer uitleg over over de definitie, voorbeelden of meerwaarde van een bepaalde vorm van risicovol spel
• Tips over welk aanbod je kan doen via je materialen of activiteiten.

Met een risico-analyse van je speeltoestellen en activiteiten kom je al een eind. Door op voorhand na te denken over potentiële risico's en de gevolgen maak je je speelaanbod uitdagender en avontuurlijker, maar niet gevaarlijker. 

Werkingen doen er goed aan een riscio-analyse te maken die de potentiële speelkansen in de verf zet en de risico's aanvaardbaar maakt. De Vlaamse Dienst Speelpleinwerk ontwikkelde zo'n tool op maat: het risico-speelkans-analyse-instrument!

Zorg er tijdens controle door de FOD Economie voor dat je kan aantonen dat jullie over risico's hebben nagedacht en er rekening mee gehouden hebt. Het stilstaan bij mogelijk risico's moet zorgen dat animatoren hun gezond 'speelverstand' gebruiken, maar voluit durven spelen!

Over de wetgeving op de veilige ‘uitbating van speelterreinen’ bestaan redelijk wat misverstanden.

Jammer genoeg zeggen sommige mensen nogal gemakkelijk ‘neen’ tegen zulke speelkansen! De eigenaar van een terrein bijvoorbeeld denkt wel eens dat veel van die zaken wettelijk gewoon verboden zijn. Dat alleen maar gekochte speeltoestellen met een bijgeleverd veiligheidsattest zijn toegelaten.

Daarom heeft Kind & Samenleving 7 miniposters met aanvullende uitleg, voor jou gemaakt.

• Om te streven naar betere ruimtelijke speelkansen.
• Om ermee aan de slag te gaan binnen jouw werking en met alle verantwoordelijken.
• Om na te denken en te discussiëren met je animatoren en begeleiders.
• Om ouders te tonen welke visie over spelen je voor ogen hebt.

 
De 7 posters gaan over 

• Een bestand speeltoestel tijdelijk aankleden 
• kinderen laten spelen met losse materialen 
• Een ruige avontuurlijke zone op het terrein
• Een trampoline zetten op het speelplein 
• Als begeleiders zelf constructies maken 
• Kinderen in bomen laten klimmen 
• Water op het speelterrein 

Bekijk alle informatie op de website 'Ja, dat mag!'

• Alles rond EHBO vind je via de pagina Eerste hulp van A tot Z voor animatoren!
  
  
• De noodbox voor crisissituaties van VDS bundelt verschillende tips voor situaties waarin het even niet loopt zoals je had gehoopt.

• Met het draaiboek van Goodplanet willen zij alle gemeenten, brede schoolcoördinatoren, de naschoolse opvang,scholen of andere initiatieven uit het jeugdwerk motiveren om zelf een ‘Buiten Gewoon’ te organiseren. Wil je graag weten wat 'Buiten Gewoon' is? Haast je dan naar deze pagina!